Ŋusẽdodo Wò Aƒemesukuvi ƒe Ganyawo ƒe Etsɔme: Dzila ƒe Mɔfiame si Ku Ðe Wekeza ƒe Ga Ŋuti Nusɔsrɔ̃ Si Sɔhɛwo Kplɔe Ŋu
Akpa Si Bu Le Aƒeme Suku ƒe Nusɔsrɔ̃ Geɖewo Me
Sarah nɔ vianyɔnuvi Emma si xɔ ƒe 12 kpɔm wònɔ ga si le eƒe gadzraɖoƒe si wotsɔ kpe wɔe la xlẽm. Emma gblɔ kple tamebubu be: “Dada, medi vevie be maƒle nutata yeye ma, gake nyemeka ɖe edzi nenye be ele be mazã nye ga si katã medzra ɖo ɖe eŋu o.” Esi Sarah nye dzila si dea suku le aƒeme ta la, etsɔa dada ɣesiaɣi be yetoa nusɔsrɔ̃ siwo me kɔ nyuie vɛ na ye viwo. Gake le ganyawo ŋuti hehexɔxɔ gome la, ebiaa eɖokui ɣeaɖewoɣi be ɖe yele xexeame ŋutɔŋutɔ ŋuti sidzedze si sɔ nam be wòadzra wo ɖo ɖe woƒe etsɔme ŋu hã.
Ne èle abe Sarah ene la, ke èse egɔme be ganyawo ŋuti nunya le vevie abe alesi akɔntabubu, dzɔdzɔmeŋutinunya, kple nuxexlẽ le vevie le egbexexea me ene. Gake ganyawo ŋuti hehenana ƒe dɔwɔnu siwo doa dzidzɔ na ame, siwo sɔ ɖe ƒe si nèxɔ nu, siwo sɔ kple wò aƒeme sukudede ƒe dzidzenuwo didi ate ŋu ase le ɖokuiwò me abe aŋe didi le gbe me ene. Afi mae Wekeza ƒe WorldofMoney ɖoɖo si xɔ kafukafu la va le – xexeame katã ƒe hatiwo dome ganyawo ŋuti hehenana ƒe mɔnu si trɔa alesi aƒeme suku ƒomewo fiaa gazazã nyuie.
Ge ɖe Wekeza ƒe WorldofMoney me:
Mɔnu Yeye Si Wozãna Le Ganyawo Ŋuti Nusɔsrɔ̃ Me
Nusi na Wekeza ƒe ɖoɖoa le etɔxɛe nye eƒe sɔhɛwo ƒe sɔhɛwo ƒe mɔnu. Kpɔe ɖa le susu me be menye ame tsitsi ŋuti nunyalawo gbɔe viwòa fia ga ŋuti nyati aɖe o ke boŋ tso wo hatiwo gbɔ, siwo xɔ ƒe 7 – 21. Eɖi be xɔ̃wò si si sidzedze le nafia mɔ wo le ganyawo ƒe xexeame, si ana nukpɔsusu sesẽwo nate ŋu ake ɖe wo ŋu eye woate ŋu agblɔ wo.
Wekeza ƒe WorldofMoney ƒe ganyawo ŋuti hehenana naa nusɔsrɔ̃ siwo me wofiaa mɔ ame ɖokui le siwo me wowɔa nu aduadu le siwo ŋu wobu nyuie be woatsi kple viwòa. Mina míadzro alesi ƒexɔxɔ vovovowo ɖea vi tso mɔnu yeye sia me la me:
Sɔhɛ Moguls – Ƒe 7- 9:
Gɔmeɖoanyi Sesẽwo Tutu
Do go Tommy, si nye ƒe 9 vi aɖe si dea suku le aƒeme, si dze ɖoɖoa gɔme le ƒe si va yi me. Abe ɖevi geɖe siwo nye eƒe ƒemetɔwo ene la, Tommy lɔ̃a videofefewo ƒoƒo eye wòbiaa edzilawo zi geɖe be woaƒle nu le fefea me. To míaƒe Sɔhɛ Mogul ƒe gɔmedzesuku gbãtɔwo me la, esrɔ̃ nu tso:
- Nukpɔsusu vevitɔ si nye gakpɔkpɔ kple gadzadzraɖo
- Vovototo si le nuhiahiãwo kple didiwo dome
- Alesi woaɖo ganyawo ŋuti taɖodzinu bɔbɔewoe
- Gazazã ŋuti ɖoɖo veviwo to modzakaɖeɖe, nuwɔna siwo me wowɔa nu aduadu le me
Fifia, Tommy wɔa nyametsotso siwo ŋu wonya nu tsoe le eƒe gakpekpeɖeŋu ŋu eye wòdze gadzraɖoƒe sue aɖe gɔ̃ hã gɔme na eƒe fefewɔƒe si wòava wɔ le etsɔme – taɖodzinu si wòɖo esi wòse asixɔxɔ si le dzidzemekpɔkpɔ si tsi megbe ŋu gɔme vɔ megbe.
Moguls siwo le dzi yim – Ƒe 10 – 12:
Ganyawo ƒe Agbanɔamedzi Tutuɖo
Trɔ yi Emma, míaƒe ɖekakpui nutala tso gɔmedzedzea me. To Wekeza ƒe Rising Moguls titinasuku ƒe ɖoɖoa dzi la, ekpɔe be:
- Ŋusẽ si le ɖetsɔleme si wotsɔ ƒo ƒui ŋu (woɖe eme to kpɔɖeŋu siwo do ƒome kplii dzi) .
- Gadede asi ƒe nukpɔsusu veviwo
- Alesi woawɔ ame ŋutɔ ƒe gazazã ƒe ɖoɖo ahalé eme ɖe asi
- Dɔmenyonunana ƒe vevienyenye
- Asitsatsa ƒe gɔmedzenufiafiawo
Emma wɔ nyametsotso si me nunya le le aɖaŋudɔwo ƒeƒle ŋu. Edze dɔwɔƒe sue aɖe gɔme tsɔ dzra eƒe nutatawo le nutoa me aƒeme suku ƒe kpekpewo me – etsɔ asitsatsa ƒe gɔmeɖose siwo wòsrɔ̃ tso ehati aɖaŋuɖolawo gbɔ la wɔ dɔe.
Moguls – Ƒe 13 – 18:
Dzadzraɖo ɖe Ganyawo ƒe Ðokuisinɔamesi Ŋu
Bu Josh, si xɔ ƒe 17, si le aƒeme suku dem, si le dzadzram ɖo ɖe kɔledzidede ŋu kpɔ. WorldofMoney ƒe nusɔsrɔ̃ deŋgɔwo kpe ɖe eŋu wòse egɔme be:
- Gazazã ƒe ɖoɖowɔwɔ kple ga ƒe dzidziɖedzi to deme dzi
- Insiɔrans
- Wò kaɖi kple FICO ƒe dzesiwo dzi kpɔkpɔ
- Gadede asi na amewo
- Agbenɔnɔ le wo ɖokui si
Le nusɔsrɔ̃ siawo ta la, Josh te ɖe eƒe kɔledzi ɖoɖowɔwɔ kple eƒe se ƒe agbanɔamedzi siwo nye eƒe ga dzi kpɔkpɔ ŋu kakaɖedzitɔe.
Nusita Wekeza ƒe Xexeame ƒe Ga
Sɔhɛwo ƒe Mɔnu si Wozãna Ðe Sɔhɛwo Nu Wɔa Dɔ
Wekeza ƒe ɖoɖoa ƒe akunyawɔwɔ le eƒe hatiwo ƒe nusɔsrɔ̃ ƒe kpɔɖeŋua me. Ne sɔhɛ siwo bi ɖe ganyawo me nyitsɔ laa ɖe ganyawo ŋuti nukpɔsusuwo me la, nyatakakaawo va nɔa bɔbɔe wu eye wo ɖuɖu nɔa bɔbɔe. Ðeko wòle abe ɖe nɔviwò si lolo wu fia kaawo wò tsɔ wu be nànɔ anyi to nuƒo aɖe si wowɔ le se nu me ene.
Mɔnu sia naa viɖe tɔxɛ geɖe:
- Kpɔɖeŋu Siwo Woate Ŋu Agblɔ: Sɔhɛ aɖaŋuɖolawo zãa kpɔɖeŋu siwo wɔ ɖeka kple wo hatiwo ƒe gbesiagbegbenɔnɔ kple nusiwo me wotsɔ ɖe le.
- Mɔ̃ɖaŋununya ƒe Ðekawɔwɔ Fifia: Le dzɔdzɔme nu la, wotsɔ egbegbe ganyawo ŋuti dɔwɔnuwo kple mɔ̃ɖaŋununya siwo sɔhɛwo zãna egbea dea ɖoɖoa me.
- Kakaɖedzi Tutuɖo: Hatiwo kpɔkpɔ be woase ganyawo ŋuti nukpɔsusuwo gɔme ahaɖe wo me kpena ɖe sukuviwo ŋu woxɔe se be yewoate ŋu abi ɖe aɖaŋu siawo me, hã.
- Xexeme Ŋutɔŋutɔ ƒe Dɔwɔwɔ: Nusɔsrɔ̃wo nɔ te ɖe nɔnɔme ŋutɔŋutɔ siwo sɔhɛwo doa goe gbesiagbe dzi.
WorldofMoney tsɔtsɔ de eme
Wò Aƒeme Sukudede ƒe Ðoɖowɔɖi
Wekeza ƒe ɖoɖoa ƒe akpa nyuitɔwo dometɔ ɖekae nye eƒe asitɔtrɔ le nɔnɔmewo ŋu – si sɔ nyuie na aƒeme sukudede ƒe nɔnɔme si me ŋusẽ le. Alesi ƒome vovovowo tsɔ nusɔsrɔ̃awo de eme dzidzedzetɔe enye si:
De Numedzodzro si Woawɔ Gaglãa Dzi
- Miwɔ ƒomekpekpewo edziedzi tso ganyawo ŋu
- De nyabiase siwo ku ɖe ganyawo ŋuti nukpɔsusuwo ŋu ƒe dzi ƒo
- Gblɔ ganyawo ŋuti nyametsotso siwo sɔ ɖe ƒe si nèxɔ nu kple woƒe nuŋububu
- Miɖu ganyawo ŋuti nu veviwo kple ga ƒe tiatia siwo me nunya le ƒe azã
Tu Nusɔsrɔ̃awo Ðe Edzi
- Wɔ xexeame ŋutɔŋutɔ ƒe dɔwɔwɔwo na nukpɔsusu ɖesiaɖe si wosrɔ̃
- Zã nudzɔdzɔ siwo le edzi yim fifia nàtsɔ adzro ganyawo ŋuti gɔmeɖosewo me
- Do ka kple ƒome bubu siwo dea suku le aƒeme hena ƒuƒoƒo ƒe ganyawo ŋuti nusɔsrɔ̃ ƒe dɔwɔnawo
- De dzi ƒo na ɖeviwo be woafia nukpɔsusuwo nɔvi suewo
Nusiwo Dzi Wotsia Dzi Na Ame Bubuwo Gbɔkpɔkpɔ
Nyabiasewo ate ŋu anɔ asiwò esi nèle Wekeza ƒe WorldofMoney dede wò aƒeme suku ƒe nusɔsrɔ̃ me ŋu bum. Mina míakpɔ nusiwo ŋu ame geɖe tsi dzi ɖo gbɔ:
“Ðe vinyea le sue akpa be wòadze egɔmea?”
Ganyawo ŋuti nunya le abe gbe aɖe sɔsrɔ̃ ene – zi alesi nèdze egɔme kaba la, zi nenemae wòzua dzɔdzɔme tɔ. Ðoɖoa me nya siwo sɔ ɖe ƒe si woxɔ nu la kpɔa egbɔ be ɖevi suewo gɔ̃ hã ate ŋu adze gazazã ƒe nɔnɔme nyuiwo tutuɖo gɔme to nuwɔna dodzidzɔname siwo doa dzidzɔ na ame me.
“Ðe esia axɔ ɣeyiɣi geɖe akpa tso nyati bubuwo gbɔa?”
Nusi nyanya le ganyawo ŋuti hehenana ŋue nye alesi wòwɔa ɖeka kple nusɔsrɔ̃ bubuwo le dzɔdzɔme nu. Akɔntabubu, hadomenunya, mɔ̃ɖaŋununya, kple gbegbɔgblɔ ŋuti nunya gɔ̃ hã katã ate ŋu ade ganyawo ŋuti nunya ƒe nukpɔsusuwo eme, si ana wòanye kpeɖeŋutɔ na wò nusɔsrɔ̃ si li fifia tsɔ wu be wòanye hoʋlila le ɣeyiɣi gome.
“Ke ne nye ŋutɔ nyemeka ɖe ganyawo dzi o ɖe?”
Afi siae Wekeza ƒe ɖoɖowɔɖia ƒe ɖokuifiafia ƒe nɔnɔme klẽna le. Àte ŋu asrɔ̃ nu kpe ɖe viwòa ŋu, eye sɔhɛmenɔɣi ƒe mɔnu fia be woɖea nukpɔsusuawo me le nya siwo me kɔ, siwo gɔme woate ŋu ase na amesiame me.
Dzidzedzekpɔkpɔ Ŋutinya Siwo Tso Aƒeme Sukudede Gbɔ
Mina míase ƒome aɖewo siwo tsɔ WorldofMoney de woƒe aƒeme sukudede mɔzɔzɔa me la gbɔ:
"Vinyenyɔnuvi si xɔ ƒe 16 la ʋua ŋku ne medze agbagba be mafia nui tso ga ŋu. Ke hã, hati aɖaŋuɖola siwo le WorldofMoney ɖoɖoa me doa eƒe gbe. Fifia ele nu fiam nɔvia suewo tso gadzadzraɖo kple gadede asi ŋu!” – Jennifer, vidada si le aƒeme suku dem.
“Ðoɖoa na vinyea ka ɖe edzi be yeadze yeƒe Internet dzi dɔwɔna gɔme esime wòxɔ ƒe 14. Ezãa gazazã kple asixɔxɔ ƒe mɔnu siwo wòsrɔ̃ tsɔ wɔa fefenu siwo wowɔ ɖe ɖoɖo nu hedzrana.” – Michael, vifofo si le aƒeme suku dem
"Nusɔsrɔ̃ ƒe atsyã vovovowoe le vinye etɔ̃awo si, gake Wekeza ƒe ɖoɖoa te ŋu ƒoa wo katã ɖe eme. Nye nukpɔkpɔ nusrɔ̃la lɔ̃a nɔnɔmetatawo kple nɔnɔmetatawo, nye asinusrɔ̃la kpɔa dzidzɔ ɖe dɔwɔna ŋutɔŋutɔwo ŋu, eye nye nuxlẽla ɖua nudzɔdzɔwo ŋuti numekukuwo." – Lisa, vidada si le aƒeme si si vi etɔ̃ le.
Etsɔme Kpɔkpɔ
Le egbegbe ganyawo ƒe nɔnɔme si le tɔtrɔm kabakaba me la, mía viwo dzadzraɖo ɖe ganyawo ƒe dzidzedzekpɔkpɔ ŋu le vevie wu tsã. Cryptocurrency, digital banking, kple internet dzi asitsatsa menye míaƒe ɖevime ganyawo ŋuti hehexɔxɔ ƒe akpa aɖeke o gake wonɔ vevie ŋutɔ na mía viwo ƒe etsɔme.
Ne ètsɔ Wekeza ƒe WorldofMoney de wò aƒeme suku ƒe nusɔsrɔ̃ me la, menye ɖeko nèle nu fiam viwòwo tso ga ŋu o – èle ŋusẽ dom wo kple sidzedze kple kakaɖedzi be woatsɔ akpɔ woƒe ganyawo ƒe etsɔme dzidzedzetɔe.
Gɔmedzedze
Èle klalo be yeana yeƒe aƒemesukuvi ƒe ganyawo ŋuti hehexɔxɔ nanyo ɖe edzia? Wò afɔɖeɖe ƒe ɖoɖoae nye esi:
- Da viwòa ƒe ganyawo ŋuti sidzedze fifia kpɔ
- Dzro WorldofMoney ƒe nusɔsrɔ̃ɖoɖoa me na viwò ƒe ƒexɔxɔ
- Ðo ɣeyiɣi si nèɖo ɖi na ganyawo ŋuti hehe le wò ɖoɖowɔɖi me
- Wɔ nɔnɔme si akpe ɖe ame ŋu na nusɔsrɔ̃awo ŋudɔwɔwɔ ŋutɔŋutɔ
- Dzra ɖo nàlé ŋku ɖe viwòa ƒe ganyawo ŋuti kakaɖedzi si le dzidzim ɖe edzi ŋu!
Ðo ŋku edzi be mɔzɔzɔ ɖesiaɖe si mexɔ se o dzea egɔme kple afɔɖeɖe ɖeka. Ganyawo ŋuti hehexɔxɔ blibo dede wò aƒeme suku ƒe nusɔsrɔ̃ɖoɖowo me naa nunana xɔasi aɖe viwòa si aɖe vi na wo le woƒe agbemeŋkekewo katã me.
Bu Sarah kple Emma ŋu tso míaƒe ŋutinyaa ƒe gɔmedzedze ke. Esi Emma kplɔ WorldofMoney ɖoɖoa ɖo ɣleti ade megbe la, ewɔ nyametsotso siwo me nunya le le eƒe aɖaŋunuwo ŋu. Le woƒe kwasiɖa sia kwasiɖa ƒe habɔbɔ ƒe kpekpewo me la, efiaa nu ɖevi bubu siwo de suku le aƒeme tso gadzadzraɖo kple gazazã ŋu. Kakaɖedzi si nɔ esi le gazazã ŋu dzi ɖe edzi, eye wòkpe ɖe nɔviaŋutsu suetɔ gɔ̃ hã ŋu wòdze eƒe gadzadzraɖo ƒe ɖoɖoa gɔme.
Mehiã be ganyawo ŋuti hehenana nanye nusi dzi ŋɔ alo nusi me nunya mele o. Le Wekeza ƒe sɔhɛmenɔɣi ɖesiaɖe ƒe mɔnu ta la, eva zua nu yeyewo didi ƒe mɔzɔzɔ si doa dzidzɔ na ame si dzraa viwòwo ɖo ɖe xexeame ŋutɔŋutɔ ƒe dzidzedzekpɔkpɔ ŋu. Le nyateƒe me la, ɖe menye ema ŋue aƒeme sukudede ku ɖo oa?
Dze wò ƒomea ƒe gaŋutinunya ƒe mɔzɔzɔa gɔme egbea, eye nànɔ ŋku lém ɖe viwòwo ŋu woatu sidzedze, aɖaŋu, kple kakaɖedzi ɖo be woatsɔ awɔ gazazã nyuie eye woatu ganyawo ƒe etsɔme si le dedie ɖo.

